Historiek

De geschiedenis van De Verlosser heeft alles te maken met haar locatie, haar gebouwen en haar eigenaars.

De plaats waar alles begon heeft een prachtig uitzicht over de Molenbeekvallei. Gebouwen waren er gemakkelijk te oriënteren naar het zuiden waardoor het eerste bouwwerk niet lang op zich liet wachten (ergens tussen 1775 en 1823). Daarna volgden de veranderingen zich snel op. Nieuwe eigenaars voegden gebouwen toe, maar braken andere net zo enthousiast weer af. Denk daarbij ook aan bouwwerken zoals een koetshuis, vogelvlucht, oranjerie en kiekenkot. Bovendien werden wegen verlegd, volwaardige huizen afgebroken en afscheidingsmuren gebouwd. In het kadaster is voor het eerst sprake van een ‘chateau’ in 1833, al vormt deze niet de basis van het huidig kasteel. Het klinkt allemaal erg ingrijpend, maar is het niet als je weet dat het over een periode van tweehonderd jaar gaat. In die tijdspanne passeerden veel verschillende eigenaars, vooral kapitaalkrachtige Brusselaars, maar ook rasechte Nederlanders.

Rond 1883 werd een grote reconstructie van het ganse domein afgerond met een nieuw kasteel, of eerder een villa met een toren in eclectische stijl. Het domein was toen 3ha groot. Het is bovendien dit kasteel dat de zusters van De Verlosser in 1929 verwierven om het al in 1935 te vergroten.

Zusters van de Verlosser en O.L.-Vrouw

Waar komen ze vandaan, hoe kwamen ze op deze plaats terecht en waarom? 

De Franse orde “Soeurs du Sauveur et de la Sainte Vierge” kwam naar onze contreien omdat ze vanaf 1904 geen onderwijs meer mocht verstrekken in Frankrijk. De scheiding Kerk en Staat lag aan de basis hiervan. De orde werd opgestart door Josephine du Bourg in 1834 en kreeg ook een Nederlandse naam: Zusters van de Verlosser en O.-L.-Vrouw, door haar werk voor Nederlandstaligen. De orde is vandaag nog actief in Frankrijk, Engeland, Zwitserland, Marokko en Columbia. 

Omdat ze dus niet meer welkom waren in Frankrijk kwamen ze in het begin van de twintigste eeuw onder meer terecht in Sint-Jans-Molenbeek, een dichtbevolkte, industriële en arme omgeving. Ze boden er Franstalig onderwijs aan en gaven ook les aan Nederlandstalige kinderen. Omdat de taalachterstand de prestaties van deze laatste groep afremde, werd beslist om een volwaardige Nederlandstalige afdeling op te starten. Ondanks veel tegenstand ontstond er met de tijd een beroepsafdeling, secundair onderwijs en een beroeps- en een handelsnormaalschool, het Imelda-instituut. Later volgden nog meer richtingen.

Het was barones Orban de Xivry (°1857, +1932) die ervoor zorgde dat de zusterorde uiteindelijk in Sint-Ulriks-Kapelle belandde. Omdat de zusters haar zoon zeer bekwaam en toegewijd hadden verzorgd in een ziekenhuis in Brussel, wilde ze iets terug doen. Ze deed de congregatie van de zusters van De Verlosser een voorstel dat ze niet konden weigeren. Barones Orban stelde wel enkele voorwaarden alvorens het domein over te dragen. Zo moest er een noviciaat en een school komen, en aan rekruteringswerk gedaan worden. Zo geschiedde. 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep het echter mis. De Duitsers eisten het domein op en de zusters vertrokken terug naar het Brusselse Imelda-instituut. Toen de oorlog voorbij was verbleven er nog tot in november 1946 Engelse soldaten. Daarna kwamen de zusters terug en investeerden ze opnieuw in onderwijs en noviciaat. In 1960 werd er gebouwd en in 1971 erkende het ministerie van Welzijnszorg het huis als rusthuis.

Doorheen de jaren verstrengden de normen waardoor ze in 1996 startten met grote renovatiewerken. Het gebouw werd volledig gestript en opnieuw ingericht. Het kasteeltje bleef behouden en werd midden jaren ’90 volledig gemoderniseerd.

De plannen voor een nieuwbouw en uitbreiding worden momenteel verder geconcretiseerd. De werken verlopen in verschillende fasen. Volg onze nieuwsrubriek voor een recente stand van zaken.

Wil je nog meer horen over de geschiedenis van ons domein of denk je dat dit gebouw met een ziel weleens je nieuwe thuis kan worden?